قصه شکلگیری کوچه لولاگر به روزگار پهلوی اول باز میگردد و به احتمال زیاد سال ١٣١۶ خورشیدی، درست همان سالی که موزه ایران باستان به عنوان یکی از شاخصترین نمادهای مدرنیته در تهران شکل میگیرد. “محمد باقر لولاچی” (این فامیل بعدها به لولاگر تغییر نام پیدا میکند) برای برادر بزرگترش “اکبر لولاچی” که در آلمان فرش فروشی داشته، فرش میفرستاده و او نیز همزمان قفل و لولا به ایران. درست به مانند پدر که سالها به کار یراق و قفل و لولا اشتغال داشته و این فامیلی بیجهت با آنها همراه نبوده.
محمدباقر با بخشی از سرمایه حاصل از شراکت برادرانه به امر ساخت و ساز روی میآورد که نتیجه آن دو کوچه میشود با نام لولاگر. یکی در همین نوفل لوشاتوی کنونی و دیگری در خیابان آذربایجان که امروزه خارج از دسترس و استفاده عمومی است.
کوچه لولاگر در نوفل لوشاتو
در خصوص معمار عمارتها از شخصی با نام “حاج حیدر خاکسار” یاد میشود و قرینه بودن عمارتهای آن تداعیگر حس امانتداری برادر کوچکتر نسبت به مال و سرمایه برادر بزرگترش بوده، درست در همان مقیاس و شکل و اندازه. با پایان جنگ جهانی دوم، شراکت دو برادر نیز به پایان میرسد.
ضلع غربی کوچه لولاگر در اختیار محمدباقر و ضلع شرقی در اختیار اکبر قرار میگیرد. محدباقر در حوالی دهه ١٣٣٠ سهم خود (سه عمارت در ضلع غربی) را بین سه پسر و یک دخترش تقسیم میکند.
این عمارتها از روز اول به صورت مستغلات و با هدف اجاره دادن به دیگران استفاده میشده است.
اما سرنوشت ضلع شرقی
اکبر در آلمان میماند و به ایران باز نمیگردد. دخترش افسر لولاچی تا اواسط دهه ١٣۶٠ همراه با فرزندانش در سه عمارت ضلع شرقی زندگی میکرده و پس از این که کوچه را ترک میکنند، ضلع شرقی تا دهه ١٣٧٠ عملا متروکه میگردد.
عمارت دوم و سوم از بخش انتهایی کوچه توسط آقای مروستی خریداری میشود. دختر حاج اکبر به هیچ عنوان حاضر به فروش اولین عمارت از سر کوچه نمیشود. تا این که در اوایل ١٣٩٠، نوه افسر لولاچی “محسن عطایی” از فرانسه به ایران بازگشته و مدیریت عمارت اول را برعهده میگیرد.
تولید محتوا: موسسه فرهنگی هنری “گنجینه هزار افسان” / تکنگاریها
نگارش متن: علیرضا عالم نژاد
منبع: برگرفته شده از مصاحبه علیرضا عالم نژاد با علیرضا لولاگر، نوه محمدباقر لولاگر، اردیبهشت ١٣٩٩
عکسهای قدیم: آلبوم خانوادگی علیرضا لولاگر
عکسهای جدید: علیرضا عالم نژاد
طراح پوستر: سارا کاوه
© کلیه حقوق مادی و معنوی مستندنگاریها متعلق به موسسه فرهنگی هنری “گنجینه هزار افسان” است و استفاده از این متن با ذکر منبع، بلامانع است.
آلبوم عکس: